Neurodivergentie in de media: een snelle analyse.

Na twee maanden iedere dag nieuwsberichten in mijn inbox te zien verschijnen rond neurodivergentie* valt me op hoe weinig werkelijk interessant of helpend is. Vaak gaat het om interviews e.d. van mensen die per toeval ADHD*, Autisme* of andere vormen van neurodivergente ‘afwijkingen’ hebben. Zoals een kort stukje over popartiest Lilly Allen die slecht eet, omdat ze door haar ADHD geen hongersignalen krijgt. Er wordt dan even snel vermeld welk effect dat gehad heeft en hoe de persoon in kwestie de bijbehorende obstakels overwonnen heeft. Andere keren wordt neurodivergentie aangevoerd om bepaald gedrag te excuseren. Zoals in het artikel op hln.be over een jongeman die onder invloed van drugs geweld heeft gepleegd. Zijn advocaat pleit voor een straf met uitstel onder probatievoorwaarden, want hij heeft ADHD en autisme en zou dus erg beïnvloedbaar zijn. Ik ga hier van steigeren. Het is stigmatiserend, alsof mensen met ADHD, autisme, e.d. abnormaal zijn en zich al dan niet kwaadschiks moeten aanpassen aan een maatschappij die duidelijk niet voor hen gebouwd is.

Jammer genoeg gaat als neurodivergent persoon aanpassen aan een neurotypische* samenleving niet zo gemakkelijk en worden we vaak tegengewerkt. Zo blijkt in een artikel van AD.nl dat eerlijk invullen van je gezondheidsverklaring voor het halen van een rijbewijs nefast kan werken als je ADHD of autisme hebt. Je wordt dan doorverwezen naar een psychiater waar je 10 minuten binnen bent en 300 euro voor kan aftikken. Dat er gescreend moet worden naar psychische aandoeningen begrijp ik wel, maar er zijn genoeg goede chauffeurs die niet gediagnostiseerd zijn. Ik wist bijvoorbeeld nog niet dat ik ADHD had toen ik mijn rijbewijs haalde. Daarbij is er geen enkel bewijs dat ADHD of autisme de rijgeschiktheid zou beïnvloeden. In dit geval is het dus niet vechten tegen de ‘aandoeningen’, maar eerder tegen de heersende waarde dat neurodivergente mensen zich eerst extra moeten bewijzen.

Toch wordt er vaker aandacht besteed aan neurodivergentie, zowel in de media als in de wetenschap. Zo blijkt bijvoorbeeld uit onderzoek dat zeker 8 psychiatrische aandoeningen, waaronder ADHD, Autisme, Borderline* en het syndroom van Gilles de la Tourette*, dezelfde genenbasis hebben. Er worden ontmoetingsplaatsen en –momenten ingericht en er wordt steeds meer aangestuurd op een neurodiverse* samenleving waar iedereen een plekje krijgt. Daar sta ik dan ook volledig achter. Mij lijkt een neurodiverse samenleving voornamelijk een duidelijke samenleving waar zaken als drukte en hoog tempo kunnen, maar niet moeten.

© Lynn V.H.

Verklarende woordenlijst:

Neurodivergentie: Een overkoepelende term voor mensen met hersenen die anders werken dan de heersende norm.

ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In het Nederlands aandachtstekort-hyperkynetische stoornis, een neurologische stoornis met als veelvoorkomend kenmerken impulsiviteit, concentratieproblemen, moeite met emotieregulatie, plannen en structuur.

Autisme: Een neurologische ontwikkelingsstoornis met als veelvoorkomende kenmerken prikkelgevoeligheid, moeilijkheden met veranderingen, zwart-wit denken, sociaal onhandig zijn en een sterke behoefte naar duidelijkheid.

Neurotypisch: Een term die duidt op mensen bij wie het brein op de meest voorkomende manier werkt.

Borderline: Een persoonlijkheidsstoornis met als veelvoorkomende kenmerken sterke wisselingen in stemming, gedachten en gedrag. Vaak hebben mensen met borderline moeite met relaties en zichzelf en krijgen ze moeilijk grip op hun emoties.

Syndroom van Gilles de la Tourette: Een neurologische stoornis die zich uit in motorische en vocale tics. Daarnaast zijn impulsiviteit, moeite met slapen, prikkelgevoeligheid, druk zijn in het hoofd, e.a. ook veel voorkomende kenmerken.

Neurodiversiteit: Een term voor de diversiteit in breinwerking in onze maatschappij te duiden. Het brengt neurodivergente en neurotypische mensen samen.

Opmerking: Neurodivergentie ziet er voor iedereen anders uit. Autisme bijvoorbeeld uit zich bij de ene persoon anders dan bij de andere.

Geraadpleegde artikels:

Redactie, W. (2024, 17 december). Zangeres Lily Allen onthult: ik heb een eetprobleem. Weekend-Online. Geraadpleegd op 25 februari 2025, van https://www.weekend-online.nl/wereldsterren/zangeres-lily-allen-onthult-ik-heb-een-eetprobleem/

Delodder, L. (2024, 12 december). 18-jarige dwingt man tot geldafhaling en pleegt geweld: celstraf hangt hem boven het hoofd. HLN.be. Geraadpleegd op 25 februari 2025, van https://www.hln.be/wervik/18-jarige-dwingt-man-tot-geldafhaling-en-pleegt-geweld-celstraf-hangt-hem-boven-het-hoofd~acccb40e/

Van Gaalen, E. en Rosman, C. (2025, 02 januari). Als je voor je rijexamen zegt dat je adhd hebt kost dat veel geld: ‘Binnen 10 minuten 325 euro lichter’. AD.nl. Geraadpleegd op 25 februari 2025, van https://www.ad.nl/binnenland/als-je-voor-je-rijexamen-zegt-dat-je-adhd-hebt-kost-dat-veel-geld-binnen-10-minuten-325-euro-lichter~a220a8bc/

Koumoundoros, T. (2025, 09 februari). Several Psychiatric Disorders Share The Same Root Cause, Study Reveals. Sciencealert.com. Geraadpleegd op 25 februari 2025, van https://www.sciencealert.com/several-psychiatric-disorders-share-the-same-root-cause-study-reveals

Andere bronnen:

NeuroElfje. (2023, 19 maart). Neurodiversiteit: de belangrijkste termen op een rij. Neuroelfje.nl. Geraadpleegd op 28 februari 2025, van https://neuroelfje.nl/neurodiversiteit/neurodiversiteit-de-belangrijkste-termen/

Hersenstichting. (2024, april). ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder). Hersenstichting.nl. Geraadpleegd op 28 februari 2025, van https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/adhd/

Nederlandse Vereniging voor Autisme. Wat is Autisme. Autisme.nl. Geraadpleegd op 28 februari 2025, van https://www.autisme.nl/over-autisme/wat-is-autisme/

PsyQ. Borderline persoonlijkheidsstoornis. Psyq.nl. Geraadpleegd op 28 februari 2025, van https://www.psyq.nl/persoonlijkheidsstoornis/borderline-persoonlijkheidsstoornis

Hersenstichting. (2024, februari). Gilles de la Tourette. Hersenstichting.nl. Geraadpleegd op 28 februari 2025, van https://www.hersenstichting.nl/hersenaandoeningen/gilles-de-la-tourette/