Loop niet meteen naar de huisarts als je jezelf herkent in ADHD-filmpjes op tiktok.

Al een tijdje komt regelmatig in het nieuws dat sociale media als Tiktok er voor zorgen dat meer mensen onterecht denken dat ze ADHD hebben. Dat komt volgens een onderzoek van psychologen aan de universiteit van Brits-Columbia door verkeerde informatie in de content over ADHD.

Dat sociale media een hulpmiddel kunnen zijn in het bespreekbaar maken van bepaalde zaken is al wel gebleken. Zo zorgen o.a. tiktokfilmpjes en instagramposts voor meer zichtbaarheid rond bepaalde onderwerpen, zoals bijvoorbeeld transmensen en neurodivergentie. Er zijn dus veel creators die content maken over ADHD en de symptomen ervan. Toch kloppen die niet altijd. Er wordt te weinig nuance aangebracht in de filmpjes en slechts de helft van de benoemde symptomen komt overeen met de DSM-5. Dat blijkt uit een studie van een groep psychologen aan de universiteit van Brits-Columbia in Canada, die de 100 populairste video’s rond ADHD onderzochten.

In veel filmpjes worden gedragingen aangeduid die nog onderhevig zijn aan wetenschappelijk debat, zoals problemen met emotieregulatie. Die zijn (nog) niet opgenomen in de DSM. Andere symptomen zijn dan weer gewoon menselijk, horen bij het karakter, of zijn niet uitsluitend gelinkt aan ADHD. Dat kan een veralgemeniserend en misleidend effect hebben. Kortom, het is belangrijk om voorzichtig om te gaan met zulke filmpjes en content. ADHD, en ook andere vormen van neurodivergentie, uit zich bij iedereen anders. Informatie van sociale media is niet altijd volledig of correct en er zijn instanties genoeg waar je meer duidelijkheid kan vinden. Doordat steeds meer mensen een diagnose ADHD vermoeden, gaan ze hulp zoeken. Het aantal aanvragen is dramatisch gestegen en wachttijden zijn lang. Daarom werkt bijvoorbeeld in Nederland de zorgverzekeraar CZ samen met de zorgverlener iPractice om een online screening mogelijk te maken.

Mijn advies is dus: 'bezint eer ge begint'. Iedereen kan zich makkelijk herkennen in verschillende gedragingen en symptomen, maar dat wil niet zeggen dat je ook effectief ADHD hebt. Pas wanneer je er werkelijk last van hebt in je dagelijks leven kan je hulp zoeken. Dat heb ik namelijk ook gedaan. Ik herkende me ook in heel veel filmpjes op tiktok en ben daarnaast extra onderzoek gaan doen. Het duurde echt nog wel een tijdje voor ik naar de huisarts stapte en in gesprek ging met de in de praktijk aanwezige psycholoog. Daarna begon pas het diagnosticeren en de cognitieve gedragstherapie. Ik vond het namelijk heel wat, zo’n stempel. Toch luchtte het ook op, ik begreep mezelf ineens veel beter en snapte niet dat het niet eerder duidelijk was. Mijn schoolrapporten hebben bijna allemaal dezelfde commentaren: Lynn werkt slordig, traag en is snel afgeleid. Nu weet ik wat het is en hoe ik het aan kan pakken. Ik heb er veel minder last van en mijn omgeving ook. Dus, hoewel sociale media met een korrel zout genomen moeten worden, kunnen ze wel degelijk helpen.

© Lynn V.H.

 

Begrippenlijst:

DSM-5: De vijfde editie van de DSM, oftewel Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. Het is een handboek voor de classificatie van psychische stoornissen, met beschrijvingen en criteria die helpen in het stellen van een diagnose.

Neurodivergentie: Een overkoepelende term voor mensen met hersenen die anders werken dan de heersende norm.

ADHD: Attention Deficit Hyperactivity Disorder. In het Nederlands aandachtstekort-hyperkynetische stoornis, een neurologische stoornis met als veelvoorkomend kenmerken impulsiviteit, concentratieproblemen, moeite met emotieregulatie, plannen en structuur.

Cognitieve gedragstherapie: Een vorm van psychotherapie waarbij men leert anders te kijken en om te gaan met problematische situaties en gedragingen.

Geraadpleegde bronnen:

Madelon de Goffau, M. (2025, 5 april). Hoogleraar over ADHD-diagnoses op social media: ‘Iedereen herkent zich in symptomen’. Metro.nl. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://www.metronieuws.nl/lifestyle/health-mind/2025/04/adhd-tiktok-instagram-diagnose/

Gotink, W. (2025, 9 april). Desinformatie op TikTok vervormt het beeld over ADHD. En dat is een probleem. ggztotaal.nl. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://www.ggztotaal.nl/nw-29166-7-4604881/nieuws/desinformatie_op_tiktok_vervormt_het_beeld_over_adhd_en_dat_is_een_probleem.html

Karasavva, V. (2025, 19 maart). A double-edged hashtag: Evaluation of #ADHD-related TikTok content and its associations with perceptions of ADHD. PlosOne.org. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://journals.plos.org/plosone/article?id=10.1371/journal.pone.0319335

Parshall, A. (2025, 14 april). ADHD is trending op TikTok. Wat klopt en wat niet? Eoswetenschap.eu. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://www.eoswetenschap.eu/psyche-brein/adhd-trending-op-tiktok-wat-klopt-en-wat-niet

Kras, J. (2025, 22 maart). Psychologen slaan alarm: volgens TikTok heeft iedereen ADHD, maar er klopt niets van de symptomen. Scientias.nl. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://scientias.nl/psychologen-slaan-alarm-volgens-tiktok-heeft-iedereen-adhd-maar-er-klopt-niets-van-de-symptomen/

Gordijn, J. en de Vries, H. (2025, 2 februari). Veel mensen laten zich testen op adhd, maar wat heb je eigenlijk aan zo’n diagnose?. AD.nl. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://www.ad.nl/gezond/veel-mensen-laten-zich-testen-op-adhd-maar-wat-heb-je-eigenlijk-aan-zon-diagnose~aef35850/

Ingenhoven, T. (2014). Boekbespreking: Diagnostic and statistical manual of mental disorders (5de druk). tijdschriftvoorpsychiatrie.nl. Geraadpleegd op 21 april 2025, van https://www.tijdschriftvoorpsychiatrie.nl/nl/artikelen/article/50-10181_Diagnostic-and-statistical-manual-of-mental-disorders-5de-druk